1. Bức tranh chung của thị trường nhượng quyền ẩm thực trước ngưỡng 2026
Phần lớn mô hình nhượng quyền ẩm thực tại Việt Nam hiện nay được thiết kế để bán cho hộ kinh doanh và cá nhân tự vận hành. Đây là nhóm nhà đầu tư trực tiếp đứng quầy, trực tiếp làm việc hằng ngày và lợi nhuận chủ yếu đến từ việc “lấy công làm lời”.
Cách thiết kế này từng phù hợp với bối cảnh chính sách trước đây. Tuy nhiên, từ năm 2026, chính sách áp dụng cho hộ kinh doanh chuyển trọng tâm sang kê khai, quản lý doanh thu và chuẩn hóa tuân thủ. Điều này không làm thay đổi bản chất của nhượng quyền, nhưng buộc các mô hình phải được đánh giá lại dưới một hệ quy chiếu mới về tài chính và pháp lý.
2. Thuế không thay đổi thuế suất, mà thay đổi phương pháp tính và cách ghi nhận
Điểm cần làm rõ là: từ năm 2026, chính sách thuế không thay đổi theo hướng tăng thuế suất, mà thay đổi phương pháp tính thuế và cơ chế ghi nhận doanh thu.
Khi áp dụng phương pháp kê khai theo doanh thu thực tế, đặc biệt trong bối cảnh sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền đối với hộ kinh doanh đạt ngưỡng doanh thu theo quy định, doanh thu của cửa hàng được phản ánh đầy đủ và sát thực tế hơn.
Điều này kéo theo yêu cầu thiết kế lại toàn bộ cấu trúc mô hình nhượng quyền. Giá bán, chương trình khuyến mãi, combo, chiết khấu, phí nhượng quyền và phí quản lý không thể dựa trên giả định ước lượng, mà phải đảm bảo mô hình vẫn tạo ra lợi nhuận khi doanh thu được ghi nhận đúng bản chất.
3. Luật bảo hiểm xã hội mới mở rộng phạm vi tham gia
Luật Bảo hiểm xã hội mới tiếp tục mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.
Theo đó, chủ hộ kinh doanh kê khai, trực tiếp tham gia hoạt động kinh doanh thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội. Đồng thời, người lao động làm việc toàn thời gian và bán thời gian, nếu có thu nhập từ 2,34 triệu đồng/tháng trở lên và đáp ứng điều kiện luật định, cũng thuộc diện tham gia.
Đây là sự mở rộng phạm vi bao phủ an sinh. Với nhượng quyền ẩm thực, điều này đồng nghĩa các file tài chính và dự phóng lợi nhuận cần phản ánh đầy đủ chi phí nhân sự theo đúng đối tượng thực tế, thay vì để trống hoặc gộp chung bằng các tỷ lệ ước tính.
4. Hàng hóa đầu vào được chuẩn hóa theo logic vận hành chuỗi
Trong mô hình nhượng quyền ẩm thực, hàng hóa đầu vào không chỉ là câu chuyện chất lượng, mà là câu chuyện khả năng chứng minh và kiểm soát trong toàn hệ thống.
Từ năm 2026, yêu cầu đối với hàng hóa đầu vào được nhìn nhận theo hướng đồng bộ hơn. Hàng hóa cần có hóa đơn hợp lệ, nguồn gốc rõ ràng, ghi nhãn đúng quy định. Với một số nhóm sản phẩm, cần có hồ sơ công bố chất lượng theo quy định hiện hành.
Chuẩn hóa hàng hóa đầu vào không phải là rào cản, mà là nền tảng để hệ thống nhượng quyền có thể mở rộng mà không phụ thuộc vào thỏa thuận linh hoạt ở từng điểm bán.
5. Phí nhượng quyền và phí quản lý không còn đứng ngoài hệ thống hóa đơn
Một điểm rất quan trọng nhưng thường bị bỏ qua trong giai đoạn trước là phí nhượng quyền và phí quản lý định kỳ.
Thực tế, nhiều mô hình nhượng quyền trước đây thu phí nhượng quyền ban đầu và phí quản lý hằng tháng nhưng không xuất hóa đơn, hoặc chỉ thể hiện bằng thỏa thuận nội bộ. Trong bối cảnh quản lý mới, các khoản thu này cần được nhìn nhận đúng bản chất là doanh thu của bên nhượng quyền.
Điều này đồng nghĩa phí nhượng quyền, phí quản lý và các khoản phí hệ thống khác cần được xuất hóa đơn đầy đủ cho các cửa hàng nhận quyền. Khi đó, mô hình tài chính của cả hai phía phải được thiết kế lại cho phù hợp, từ dòng tiền, chi phí hợp lệ đến lợi nhuận sau thuế.
Với nhượng quyền, đây là thay đổi mang tính nền tảng, vì nó buộc mối quan hệ tài chính giữa hai bên phải được minh bạch hóa, thay vì vận hành dựa trên thỏa thuận ngầm.
6. Lưu ý dành cho người nhượng quyền
Trong bối cảnh mới, người nhượng quyền cần nhìn lại mô hình ở cấp độ hệ thống.
Xưởng sản xuất thực phẩm cần được tổ chức theo tiêu chuẩn phù hợp để cung ứng ổn định cho các cửa hàng nhận quyền. Hàng hóa bán cho cửa hàng phải được xuất hóa đơn đầy đủ. Sản phẩm cần có công bố chất lượng khi thuộc nhóm phải công bố. Nhãn hàng hóa cần được ghi đúng và thống nhất trong toàn hệ thống.
Song song đó, các khoản phí nhượng quyền, phí quản lý và phí hệ thống cần được thiết kế lại theo logic tài chính minh bạch, có hóa đơn và có khả năng giải trình.
Một hệ thống nhượng quyền chỉ thực sự bền vững khi có thể nhân bản mà không tạo ra rủi ro tích lũy về pháp lý và tài chính.
7. Lưu ý dành cho người nhận quyền
Với người nhận quyền, việc thẩm định mô hình cần vượt ra ngoài câu hỏi doanh thu hay lợi nhuận trên giấy.
Khi tiếp cận file tài chính tham khảo, cần đặt câu hỏi rõ ràng: phương pháp tính thuế đã được mô phỏng theo cơ chế kê khai hay chưa; chi phí bảo hiểm xã hội đã bao gồm chủ hộ kinh doanh và lao động bán thời gian đạt ngưỡng hay chưa; hàng hóa đầu vào có giả định đầy đủ về hóa đơn, nhãn hàng hóa và công bố chất lượng hay không; các khoản phí nhượng quyền và phí quản lý đã được tính theo kịch bản có xuất hóa đơn hay chưa.
Nếu lợi nhuận chỉ xuất hiện khi bỏ qua các yếu tố này, thì đó không phải là lợi nhuận của mô hình, mà là lợi nhuận của giả định. Và giả định không thể là nền tảng cho một quyết định đầu tư dài hạn.
8. Đôi dòng kết luận
Năm 2026 không làm nhượng quyền ẩm thực khó hơn, mà làm thị trường vận hành rõ ràng và chuẩn mực hơn.
Người nhượng quyền cần nâng mô hình lên chuẩn chuỗi, nơi hàng hóa, phí hệ thống và tài chính được thiết kế minh bạch ngay từ đầu. Người nhận quyền cần đánh giá mô hình bằng bài toán lợi nhuận sau tuân thủ, thay vì dựa trên các con số đẹp được xây dựng từ giả định chưa đầy đủ.
Một mô hình nhượng quyền tốt không phải là mô hình né được chi phí, mà là mô hình vẫn tạo ra giá trị khi tất cả các chi phí cần thiết đã được đưa vào bài toán.
Để tự kiểm tra một cửa hàng ẩm thực có thực sự tạo ra lợi nhuận hay không trong bối cảnh mới, người đọc có thể sử dụng file excel phân tích hiệu quả tài chính cửa hàng, nhập số liệu thực tế và đánh giá trước khi ra quyết định đầu tư.