Từ năm 2026, cơ quan thuế áp dụng quy định mới đối với hộ kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu đến dưới 3 tỷ đồng/năm. Các hộ thuộc nhóm này phải nộp thuế theo phương pháp trực tiếp, đồng thời cần có sổ sách theo dõi doanh thu và chi phí rõ ràng.
Với đặc thù không có hệ thống kế toán phức tạp, việc áp dụng báo cáo P&L (Profit & Loss) là công cụ tối ưu nhất giúp chủ quán quản trị hiệu quả hoạt động, đánh giá chính xác lãi – lỗ thật mỗi tháng, và ra quyết định kịp thời.
1. Vì sao hộ kinh doanh cần báo cáo P&L
Đối với quán ăn, quán cà phê hoặc cửa hàng dịch vụ, việc theo dõi dòng tiền chỉ dựa vào “doanh thu – chi phí” tổng hợp là chưa đủ. Báo cáo P&L giúp:
-
Xác định lợi nhuận thật sau thuế, thay vì ước tính theo cảm tính.
-
Phân tích chi phí theo nhóm: COS (nguyên vật liệu), COL (lao động), OPEX (vận hành), Marketing.
-
Nhận biết sớm biến động bất thường: giá vốn tăng, ca làm kém hiệu quả, chi phí cố định phình to.
-
Làm căn cứ rõ ràng khi mở rộng quy mô hoặc xin vay vốn ngân hàng.
2. Cấu trúc chuẩn P&L cho hộ kinh doanh năm 2026
Mẫu báo cáo P&L được thiết kế theo trình tự logic:
-
Doanh thu thuần: tổng doanh số sau khi trừ giảm trừ doanh thu (nếu có).
-
Thuế trực tiếp (4,5%): gồm 3% thuế GTGT và 1,5% thuế TNCN.
-
Chi phí nguyên vật liệu (COS): giá vốn hàng bán, thực phẩm, đồ uống, vật tư tiêu hao.
-
Chi phí lao động (COL): lương, thưởng, ăn giữa ca, phúc lợi, đồng phục.
-
Chi phí vận hành (OPEX): mặt bằng, điện nước, bảo trì, CCDC, văn phòng phẩm, vệ sinh, R&D.
-
Chi phí marketing & sales: quảng cáo, POSM, sự kiện, hoa hồng đối tác, CTV.
-
Lợi nhuận ròng: phần còn lại sau khi trừ toàn bộ chi phí – thể hiện hiệu quả vận hành thực tế.
Khi được triển khai đúng, báo cáo này cho thấy rõ biên lợi nhuận gộp (Gross Margin), hiệu suất lao động, và lợi nhuận ròng (Net Margin) của hộ kinh doanh mỗi tháng.
3. Ngưỡng tham chiếu chuẩn trong ngành F&B
Để đánh giá một mô hình kinh doanh nhỏ có hiệu quả hay không, chủ quán nên đối chiếu các chỉ số sau:
-
COS: 32–38% doanh thu
-
COL: 20–25% doanh thu
-
OPEX (vận hành + marketing): 18–30% doanh thu
-
Lợi nhuận ròng (Net Margin): từ 10–18% là đạt chuẩn tốt
Giữ chi phí trong các giới hạn trên sẽ giúp hộ kinh doanh duy trì dòng tiền dương, giảm rủi ro khi thị trường biến động.
4. Lợi ích quản trị từ báo cáo P&L
-
Minh bạch tài chính: biết rõ từng đồng chi ra – thu vào.
-
Kiểm soát chi phí theo nhóm: dễ nhận diện phần nào đang đội chi phí.
-
Ra quyết định nhanh: giảm giá, điều chỉnh ca làm, thay đổi menu hay chiến lược marketing dựa trên số liệu thật.
-
Tăng giá trị kinh doanh: giúp hộ kinh doanh chứng minh năng lực tài chính khi cần huy động vốn hoặc hợp tác mở rộng.
5. Kết luận